भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाने अर्थात बीसीसीआयने ज्युनियर स्तरावरील खेळाडूंच्या हाडांच्या चाचण्या घेण्याचा मोठा निर्णय घेतला आहे. कोणताही खेळाडू अतिरिक्त हंगाम खेळण्यापासून वंचित राहू नये यासाठी बोर्डाने हा निर्णय घेतला आहे. सध्याच्या नियमांनुसार, खेळाडूची वय निश्चित करण्यासाठी टीडब्ल्यू थ्री या पद्धतीने हाडांची चाचणी घेतली जाते. यामध्ये, हाडांच्या चाचणीच्या वयात एक जोडून त्याचे वय मोजले जाते. नियमात बदल झाल्यामुळे, १६ वर्षांखालील मुलांच्या गटातील क्रिकेटपटूला पुढील हंगामात त्याच वयोगटात खेळण्यासाठी त्याची पात्रता निश्चित करण्यासाठी दुसऱ्यांदा हाड चाचणी करावी लागेल. हे अचूक वय जाणून घेण्यासाठी आणि कोणताही खेळाडू वैज्ञानिक गणनेऐवजी गणितीय गणनेमुळे खेळण्यापासून वंचित राहू नये याची खात्री करण्यासाठी केले जात आहे, असे बीसीसीआयच्या एका सूत्राने सांगितले.
बोन टेस्ट म्हणजे हाडांच्या आरोग्याची तपासणी करण्यासाठी विविध चाचण्या. यात हाडांची घनता तपासणे आणि बोन प्रोफाइल ब्लड टेस्ट यांचा समावेश होतो. बोन डेन्सिटी टेस्टमध्ये (डिएक्सए स्कॅन) हाडांची ताकद मोजली जाते, तर बोन प्रोफाइल ब्लड टेस्टमध्ये हाडांमधील खनिजे, प्रथिने आणि एन्झाईमची पातळी तपासली जाते.
बोन टेस्ट करण्याचे विविध प्रकार आहेत : -
बोन डेन्सिटी टेस्ट : - ही चाचणी हाडांची घनता मोजते आणि ऑस्टिओपोरोसिस (हाडांची ठिसूळता) किंवा हाडांच्या फ्रॅक्चरचा धोका ओळखण्यास मदत करते.
बोन प्रोफाइल ब्लड टेस्ट : - या चाचणीमध्ये, हाडांच्या आरोग्यासाठी आवश्यक खनिजे, प्रथिने आणि एन्झाईमची पातळी तपासली जाते.
बोन स्कॅन : - ही एक न्यूक्लियर इमेजिंग चाचणी आहे, जी हाडांच्या समस्यांचे निदान आणि निरीक्षण करण्यासाठी वापरली जाते.
बोन मॅरो टेस्ट : - अस्थिमज्जा ( बोन मॅरो ) तपासण्यासाठी ही चाचणी केली जाते, जी रक्तपेशी बनवण्यासाठी महत्त्वाची आहे.
बोन टेस्ट या विशिष्ट कारणांसाठी केली जाते : - ऑस्टिओपोरोसिस आणि हाडांच्या फ्रॅक्चरचा धोका ओळखणे. हाडांच्या आजारांचे निदान आणि निरीक्षण करणे. हाडांच्या दुरुस्तीसाठी आणि विकासासाठी आवश्यक पोषक तत्वांचे प्रमाण तपासणे. हाडांच्या कर्करोगासारख्या गंभीर आजारांचे निदान करणे.
बीसीआयकडून फार पूर्वीपासून बोन टेस्ट घेण्याची प्रथा सुरू आहे. त्याचे प्रमुख कारण म्हणजे कनिष्ठ गटातील खेळाडूंमध्ये वय चोरण्याची मोठी लत होती. या वय चोरीमुळे मोठ्या वयोगटातील खेळाडू सर्रासपणे कमी वयोगटात खेळायचे. तेथे मर्दूमकी दाखवायचे व वरिष्ठ संघात स्थान मिळवायचे. वय चोरी म्हणजे नेमकं काय असा प्रश्न आपणासमोर येणं साहजिकच आहे. या वय चोरीमध्ये हे संबंधीत खेळाडू आपल्या पालकांच्या मदतीने वयाच्या दाखल्यात फेरफार करून घ्यायचे. आधार कार्डात आपल्या सोयीची जन्मतारीख नोंद करून घ्यायचे. यामुळे अनेक गुणवान खेळाडूंवर अन्याय व्हायचा. नको ते खेळाडू कमी वयोगटात खेळायचे.
हा प्रकार थांबविण्यासाठी बीसीसीआयने जसजसे तंत्रज्ञान प्रगत होत गेले तसतसा त्याचा उपयोग करून घेताना असे वयचोरीचे प्रकार पुन्हा होऊ नये म्हणून बोन टेस्ट करण्याचा प्रभावी निर्णय घेतला आहे. त्यांच्या या प्रयत्नांना तसे यशही येत आहे व असे गैरप्रकार करणारे पकडलेही जात आहे. हे वय चोरीचे प्रकार भारताबरोबर इतर काही प्रमुख क्रिकेट खेळणाऱ्या देशात पूर्वी पासून चालू होतेच, पण यामध्ये आघाडीवर होता आपला शेजारी देश पाकिस्तान. या देशात अनेक कमी वयाचे खेळाडू आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट खेळल्याचे अनेक उदाहरणे आहेत. त्यामध्ये हसन रझा, शाहिद आफ्रिदीसारखे नावंही समाविष्ट आहेत.
@ डॉ.दत्ता विघावे
क्रिकेट समिक्षक
मो. क्रं - ९०९६३७२०८२
