" सत्ता का खेल चलेगा, सरकारें आएंगी, जाएंगी, पार्टियां बनेंगी, बिगड़ेंगी मगर ये देश रहना चाहिए_ ।"
असे देशाप्रती भावना असणारे कवी मनाचे देशाचे पंतप्रधान, भारतीय जनता पार्टी चे संस्थापक अटलबिहारी वाजपेयी यांचा जन्म 25 डिसेंबर 1924 रोजी झाला. त्यांचे हे जन्मशताब्दी वर्ष असून सरकारच्या वतीने " सुशासन दिन " म्हणून पाळला जातो.
भारतरत्न श्री अटलबिहारी वाजपेयी हे एक "प्रतिष्ठित तत्वज्ञानी", एक राजकारणी होते ज्यांनी आपल्या बुद्धिमत्तेने, दूरदृष्टीने आणि सचोटीने भारताचे भाग्य घडवले. त्यांचे अद्वितीय व्यक्तिमत्व, वक्तृत्व, कर्तृत्व आणि मैत्रित्व यांनी त्यांच्या नेतृत्वाची व्याख्या केली. त्यांचा वारसा येणाऱ्या पिढ्यांसाठी नेहमीच जपला जाईल.
श्री अटलबिहारी वाजपेयी हे एक प्रतिष्ठित आणि महान व्यक्तिमत्त्वाचे नेते होते, त्यांची राजकीय कारकीर्द 1942 च्या 'छोडो भारत' आंदोलनापासून सुरू झाली, जेव्हा त्यांना 24 दिवस तुरुंगात काढावे लागले. त्यावेळी त्यांची भेट शामाप्रसाद मुखर्जी यांचे सोबत झाली. त्यामुळे ते जनसंघाचे सदस्य झाले. राष्ट्रीय अध्यक्ष झाले. तसेच श्री अटलबिहारी वाजपेयी हे भाजपचे संस्थापक अध्यक्ष होते.
श्री अटलबिहारी वाजपेयी यांचे जीवन भारतीय लोकशाही, राष्ट्रीय एकात्मता आणि सामाजिक समरसतेसाठी समर्पित होते, त्यांनी 'राष्ट्रधर्म', 'पांचजन्य' आणि 'वीर अर्जुन' यासारख्या राष्ट्रीय प्रेरीत वृत्तपत्रांचे संपादन करून राष्ट्रवादी विचारसरणीचा प्रसार केला होता. श्री अटलबिहारी वाजपेयी यांना 1975 मध्ये माजी पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी लागू केलेल्या आणीबाणीच्या वेळी अटक करण्यात आली होती.
त्यांच्या वक्तृत्व, दूरदृष्टी आणि लोकप्रियतेमुळे ते तीन वेळा देशाचे पंतप्रधान झाले. अटलबिहारी वाजपेयी यांनी 24 पक्षांच्या युतीसह सरकार स्थापन केले, एवढी मोठी आघाडी असूनही त्यांच्या सरकारमध्ये कोणत्याही पक्षाने कधीही वाद निर्माण केला नाही. हे त्यांच्या नेतृत्व क्षमतेचे उत्कृष्ट उदाहरण होते.
जेव्हा अटलबिहारी वाजपेयी यांचे सरकार 1999 मध्ये लोकसभेत केवळ एका मताने पडले तेव्हा त्यांनी त्यांची *"हार नही मानुंगा, रर नही ठनूंगा"* ही कविता वाचली. या कवितेतून त्यांचा आत्मविश्वास, दृढनिश्चय आणि सकारात्मक दृष्टीकोन दिसून आला, जो आजही प्रेरणास्त्रोत आहे. अटलजी हे एक प्रतिष्ठित नेते, कुशाग्र राजकारणी, निस्वार्थी समाजसेवक, शक्तिशाली वक्ते, कवी, साहित्यिक, पत्रकार आणि बहुआयामी प्रतिभा असलेली व्यक्ती होती.एक हिंदी कवी आणि लेखक देखील होते. संघाने स्वसंवर्धन आणि शिस्तबद्ध राष्ट्रनिर्मितीवर भर दिल्याने वाजपेयींच्या सुरुवातीच्या जागतिक दृष्टिकोनावर कायमचा ठसा उमटला. विद्वानांनी असे निरीक्षण नोंदवले आहे की वाजपेयींनी सांस्कृतिक राष्ट्रवादाला राजकीय संयमाशी जोडले, ज्यामुळे स्वातंत्र्योत्तर भारतीय रूढीवादाचा एक विशिष्ट भाग सभ्यतेच्या अस्मितेमध्ये रुजला होता. त्यांची भाषणे आणि कविता भारताच्या सांस्कृतिक आणि तात्विक परंपरेतून काढलेल्या विषयांसह राजकीय व्यावहारिकतेचे मिश्रण करण्यासाठी प्रसिद्ध आहेत.
*श्री अटलबिहारी वाजपेयी राष्ट्र उभारणीला समर्पित*
अटलजींच्या सरकारने अन्नपूर्णा अन्न योजना सुरू केली, ज्याने समाजातील सर्वात गरीब घटकाची अन्न सुरक्षा सुनिश्चित केली आणि भूकमुक्त भारत निर्माण केला. अटलजी यांच्या नेतृत्वाखाली आदिवासी मंत्रालयाची स्थापना करण्यात आली. या मंत्रालयाच्या स्थापनेमुळे आदिवासी समाजाच्या विकासाचे काम पद्धतशीरपणे केले जात आहे. कावेरी पाणी वाटप तंटा त्यांनी सोडवला.
श्री अटलजी यांच्या मार्गदर्शनाखाली सुरू झालेल्या किसान क्रेडिट कार्ड योजनेने शेतकऱ्यांना संस्थात्मकरित्या कर्ज दिले, जेणेकरून शेतकऱ्यांना त्यांची शेतजमीन मालकाकडे गहाण ठेवावी लागू नये. साखर उद्योग (1998), दुग्ध उद्योग (2002) यांना परवाना देण्याबरोबरच 2002 मध्ये बीटी कापसाला परवानगी देऊन कृषी विकासात क्रांतिकारक पावले उचलली.
अटलजींनी छत्तीसगड, उत्तराखंड, झारखंड यासारख्या राज्यांची शांततापूर्ण निर्मिती सुनिश्चित केली, ज्यामुळे या प्रदेशांना केंद्रीकृत शासन आणि प्रादेशिक विकासाची संधी मिळाली.
वाजपेयी यांच्या नेतृत्वाखाली पोलिओ विरुद्ध यशस्वी मोहीम राबवण्यात आली. अटलजींच्या प्रयत्नांचेच फलित आहे की आज देश पोलिओच्या साथीपासून मुक्त झाला आहे. दिल्ली मेट्रोच्या लाल रेषेचे उद्घाटन वाजपेयी यांच्या हस्ते करण्यात आले, ज्याने भारतातील महत्त्वाच्या शहरी वाहतूक व्यवस्थेची सुरुवात केली. या उपक्रमाने देशात आधुनिकीकरणाचा यशस्वी टप्पा सुरू झाला. अटलबिहारी वाजपेयी यांनी चांद्रयान मिशनची पायाभरणी केली, ज्याने चांद्रयान-1 ची घोषणा करून अवकाश तंत्रज्ञानामध्ये भारताची प्रतिष्ठा जगात वाढवली. अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या चीन भेटीदरम्यान पहिल्यांदा सिक्कीमला भारताचा अविभाज्य भाग म्हणून औपचारिकपणे स्वीकारले.
'पोखरण-२' अणुचाचण्या (१९९८): त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने यशस्वी अणुचाचण्या केल्या, ज्यामुळे भारताची सामरिक ताकद वाढली.
'कारगिल युद्ध' (१९९९): त्यांनी पाकिस्तानविरुद्धच्या कारगिल युद्धात देशाला यशस्वी नेतृत्व दिले.
'सोनेरी चतुर्भुज' योजना: देशातील प्रमुख शहरांना जोडणाऱ्या महामार्गांची ही योजना त्यांच्या काळात सुरू झाली.
' प्रधानमंत्री ग्राम सडक योजना' ग्रामीण भागातील रस्त्यांच्या विकासासाठी ही योजना सुरू केली.
'सर्व शिक्षा अभियान': शिक्षणाचे सार्वत्रिकीकरण करण्यासाठी या मोहिमेची सुरुवात केली.
अटल बिहारी वाजपेयी यांचा भारत-पाकिस्तान संबंधांबद्दलचा दृष्टिकोन 'शांती आणि मैत्री' यावर आधारित होता, पण 'गरज पडल्यास कठोर भूमिका' घेण्यास ते तयार होते; त्यांनी लाहोर बस सेवा, कारगिल युद्धानंतरची शांतता चर्चा यांसारख्या पुढाकारांद्वारे संबंध सुधारण्याचा प्रयत्न केला, पण दहशतवादाला पाठिंबा दिल्यास 'त्यांच्या भाषेत उत्तर देण्याची' तयारी दर्शवली.वाजपेयींनी नेहमी शांततेचा संदेश दिला. लाहोरला बसने जाऊन त्यांनी पाकिस्तानच्या जनतेला मैत्रीचा हात दिला.दहशतवादाविरुद्ध कठोर भूमिका होती. शांततेची भाषा न समजल्यास उत्तर देण्याची त्यांची भूमिका होती, खासकरून जेव्हा पाकिस्तान दहशतवादाला पाठिंबा देत होता. काश्मीर प्रश्नावर त्यांनी 'मानवता, लोकशाही आणि काश्मीरियत' या तत्त्वांवर तोडगा काढण्यावर भर दिला. त्यांनी पाकिस्तान सोबत संवाद सुरू केला, ज्यात काश्मीरसह अनेक मुद्द्यांवर चर्चा झाली आणि पाकिस्तानने दहशतवादाला पाठिंबा न देण्याचे मान्य केले. त्यांच्या प्रयत्नांमुळे नोव्हेंबर २००३ मध्ये नियंत्रण रेषेवर शस्त्रसंधी झाली.
थोडक्यात, वाजपेयींचा दृष्टिकोन 'शांतताप्रिय शेजारी म्हणून भारताची प्रतिमा जपण्याचा आणि त्याच वेळी देशाच्या सुरक्षेसाठी कणखर राहण्याचा होता, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील संबंध सुधारतील अशी त्यांची धारणा होती.
भारताच्या विकसित होत असलेल्या सभ्यतेच्या राजकारणाच्या संदर्भात वाजपेयींच्या वारशाची वारंवार चर्चा केली जाते. टीकाकारांचा असा युक्तिवाद आहे की त्यांनी सांस्कृतिक राष्ट्रवादाचे आकर्षण व्यापक केले आणि त्याला सहमतीचे राजकारण, संसदीय शिष्टाचार आणि लोकशाही संस्थांप्रती असलेली बांधिलकी यांचा समावेश केला. त्यांची वक्तृत्वशैली आणि कविता आधुनिक प्रशासनाला सांस्कृतिक आत्म-जागरूकतेशी जोडणाऱ्या भारताच्या दृष्टिकोनाचे अभिव्यक्ती म्हणून उद्धृत केल्या जातात. त्यांच्या कार्यकाळाचे वर्णन अनेकदा भारतीय सांस्कृतिक ओळखीच्या नंतरच्या राजकीय अभिव्यक्तीसाठी संस्थात्मक पाया घालणारे म्हणून केले जाते, ज्यामुळे ते भारतातील रूढीवादी आणि राष्ट्रवादी विचारांच्या दीर्घकालीन उत्क्रांतीत एक मध्यवर्ती व्यक्तिमत्त्व बनले.
वाजपेयी यांचे नंतरचे चित्रण एक सलोख्याचे किंवा मध्यमार्गी व्यक्तिमत्व म्हणून लेखकांच्या व्याख्यात्मक चौकटी प्रतिबिंबित करते जे त्यांच्या राजकारणाच्या सांस्कृतिक-राष्ट्रवादी मुळांना मान्य करण्यास अस्वस्थ होते. हे चित्रण आरएसएस परंपरेतील त्यांच्या आयुष्यभराच्या वैचारिक संरेखनाच्या कागदोपत्री पुराव्यामध्ये बदल करत नाहीत. वाजपेयींची राजकीय घडण पूर्णपणे राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाच्या (आरएसएस) सांस्कृतिक-राष्ट्रवादी परंपरेत होती, ज्यांच्या वैचारिक शब्दसंग्रह आणि संघटनात्मक शिस्तीने किशोरावस्थेपासून त्यांच्या सार्वजनिक जीवनाला आकार दिला. म्हणूनच राष्ट्रीय नेता म्हणून त्यांचा उदय भारतीय राजकारणातील या सांस्कृतिक-राष्ट्रवादी प्रवाहाची परिपक्वता प्रतिबिंबित करतो, त्यापासून दूर जाण्याऐवजी. नंतरच्या टीकाकारांनी या वस्तुस्थितीला वेगवेगळ्या प्रकारे मान्यता दिली आहे किंवा नाकारली आहे - बहुतेकदा त्यांच्या शैलीचा त्यांच्या स्वतःच्या राजकीय चौकटीतून अर्थ लावला आहे - परंतु ऐतिहासिक नोंद त्यांना हिंदू सांस्कृतिक राष्ट्रवादाच्या मार्गात सातत्याने स्थान देते.
• एकमेव वाजपेयी जे चार राज्यातून लोकसभेत निवडून गेले
• एकमेव वाजपेयी जे पहिले बिगर काँग्रेस पंतप्रधान ज्यांनी आपला कार्यकाळ पूर्ण केला
• एकमेव वाजपेयी संयुक्त राष्ट्र संघात हिंदीत भाषण करणारे
• एकमेव वाजपेयी ज्यांच्या अंत्ययात्रेत विद्यमान पंतप्रधान सह सर्व मंत्रीमंडळ पायी चालून श्रद्धांजली अर्पण केली
आपल्या विरोधकांना समान आदर देणे हे श्री अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या सदाचारी लोकशाही मूल्यांचे उदाहरण आहे. पंडित नेहरू यांनी अटलजींना उद्देशून सांगितले होते की, एक दिवस हा देशाचा पंतप्रधान होईल. माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांनी वाजपेयी यांना भारतीय राजकारणाचे 'भीष्म पितामह' म्हटले होते .
त्यांचा पंतप्रधानपदाचा कार्यकाळ इतका गौरवशाली होता की दोन दशकभरानंतरही तो कार्यकाळ केवळ लक्षात राहत नाही तर त्याची अंमलबजावणीही केली जाते. जवाहरलाल नेहरू व इंदिरा गांधी यांच्या नंतर प्रदीर्घकाळ पंतप्रधान व खासदार राहिलेले वाजपेयी एकमेव आहेत. ते पाहिले पंतप्रधान होते जे बिगर काँग्रेसी कार्यकाळ पूर्ण करणारे.
वाजपेयी हे परराष्ट्र मंत्री म्हणून 1977 मध्ये संयुक्त राष्ट्र संघाला हिंदीत संबोधित करणारे पहिले व्यक्ती होते.
अटलजींची देशावरती खूप प्रेम होते त्यांचं प्रतिबिंब त्यांचे कवितेतून उमटतात
भारत जमीन का टुकड़ा नहीं
जीता जागता राष्ट्रपुरुष है
हिमालय मस्तक है,
कश्मीर किरीट है,
पंजाब और बंगाल दो विशाल कंधे हैं,
पूर्वी और पश्चिमी घाट दो विशाल जंघायें हैं,
कन्याकुमारी इसके चरण हैं,
सागर इसके पग पखारता है,
यह चन्दन की भूमि है,
अभिनन्दन की भूमि है,
यह तर्पण की भूमि है,
यह अर्पण की भूमि है*
तर स्वतः चा जीवन परिचय करून देताना
*हिन्दू तन-मन, हिन्दू जीवन, रग-रग हिन्दू मेरा परिचय*
म्हणतात
श्री अटलबिहारी वाजपेयीजी हे भारतीय राजकारणातील एक आदर्श नेते होते, त्यांची विचारशीलता, धोरणे आणि कार्यशैली लक्षात घेऊन त्यांना 1992 मध्ये पद्मविभूषण पुरस्कार, 1994 मध्ये भारताचा 'सर्वोत्कृष्ट संसदपटू' आणि 2015 मध्ये भारताचा सर्वोच्च सन्मान "भारतरत्न" ने सन्मानित करण्यात आले.
•
*अटलजींच्या दूरदृष्टीवर आधारित विकसित भारताचा संकल्प मोदी सरकार*
मोदी सरकार श्री अटलबिहारी वाजपेयी यांचे अंत्योदयाचे स्वप्न एका मिशनच्या रूपात पूर्ण करत आहे. गरीब कल्याण योजनेतून मोफत रेशन, आवास योजनेतून कायमस्वरूपी घरे, स्वच्छ भारत अभियानातून शौचालये, उज्ज्वला योजनेतून गॅस सिलिंडर, जल जीवन मिशनमधून घरांत नळाचे पाणी, आयुष्मान भारत योजनेद्वारे मोफत उपचार आणि जनऔषधी केंद्रांमधून स्वस्त औषधे दिली जात आहेत. जन-धन खाती, मुद्रा कर्ज आणि स्वानिधीकडून रस्त्यावर विक्रेत्यांना कर्ज देऊन त्यांना स्वावलंबी बनवले, त्यांनी रोजगार साधकांकडून रोजगार निर्मिती करणारेही निर्माण केले.
“किमान सरकार, कमाल शासन” या मंत्राचे पालन करून, सरकारी योजनांचे लाभ थेट लोकांच्या खात्यात डीबीटीद्वारे हस्तांतरित केले जात आहेत, ज्यामुळे भ्रष्टाचारमुक्त भारताची निर्मिती होत आहे. अटलजींचे शेतकरी कल्याणाचे उद्दिष्ट पुढे नेत पंतप्रधान किसान सन्मान निधीतून देशातील शेतकऱ्यांना दरवर्षी सहा हजार रुपये चा आर्थिक लाभ देत आहेत. शेतकऱ्यांच्या समृद्धीसाठी प्रथमच सहकार मंत्रालयाची स्थापना करण्यात आली आहे. आजच्या भाजप सरकारने पाकिस्तान पुरस्कृत दहशतवादावर हल्ला चढवताना, सर्जिकल स्ट्राईक आणि एअर स्ट्राईकच्या माध्यमातून पाकिस्तानला काय धडा विसरला होता याची आठवण करून दिली.
अटलजी म्हणाले होते, "जोपर्यंत महिलांना समान अधिकार मिळत नाहीत, तोपर्यंत आपली लोकशाही अपूर्ण राहील." पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली महिलांना नारी शक्ती वंदन कायद्याद्वारे देशातील संसद आणि राज्यांच्या विधानसभांमध्ये ३३ टक्के आरक्षणाचा अधिकार मिळाला आहे.
पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी यांच्या सरकारने स्वावलंबी भारत अभियान सुरू केले स्वदेशी उत्पादनाला प्रोत्साहन दिले जात आहे. परदेशी वस्तूंवरील आपले अवलंबित्व कमी केले आणि स्वदेशी उत्पादनांच्या निर्मितीला प्रोत्साहन दिले. अटल बोगदा, बोगीबील ब्रिज, कोसी रेल ब्रिज, आणि पारादीप रिफायनरी, ज्याचा पाया अटलजींच्या सरकारने घातला होता, मोदी सरकारने पायाभूत सुविधांच्या क्षेत्रात भारताच्या उपलब्धींना नवीन उंचीवर नेऊन पूर्ण केले.
१६ ऑगस्ट २०१८ रोजी दीर्घ आजाराने दिल्लीच्या एम्स रूग्णालयात अटलबिहारी वाजपेयी यांचे निधन झाले. एका माजी पंतप्रधानाचे अंत्ययात्रेत विध्यमान पंतप्रधान संपूर्ण मंत्रीमंडळासह पूर्णवेळ पायी सहभागी होण्याचा दुर्लभ योग वाजपेयींच्या भाग्यात आला. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी जी यांनी गुरुप्रती वाहिलेली अनोखी श्रद्धांजली होती.
शेवटी अटलजीन चे मनाला भिडणारे वाक्य म्हणजे
*“ क्या हार में, क्या जीत में किंचित नहीं भयभीत मैं कर्तव्य पथ पर जो भी मिला यह भी सही वो भी सही वरदान नहीं मांगूगा हो कुछ पर हार नहीं मानूंगा।"*
भारतीय राजकारणाचे अजातशत्रू, ओजस्वी वक्ता, माजी पंतप्रधान आदरणीय अटलबिहारी वाजपेयी जी यांच्या जयंती निमित्ताने त्यांच्या चरणी भावपूर्ण श्रद्धांजली अर्पण करतो. भारताला अणुऊर्जा राष्ट्र बनवणाऱ्या द्रष्ट्याचे विचार देशाच्या उन्नतीसाठी आपल्या सर्वांना प्रेरणा देत राहतील.
शब्दांकन: -
श्री. भाऊसाहेब वाकचौरे पाटील
जिल्हा संयोजक, भाजपा, सोशल मीडिया सेल, उत्तर नगर जिल्हा
