क्रिकेट हा खेळ फक्त सामर्थ्याचा नव्हे, तर देशभक्ती, कौशल्य आणि अनुभवाचा प्रतीक मानला जातो. परंतु काही खेळाडूंनी देशाची सीमारेषा ओलांडून दोन भिन्न राष्ट्रीय संघांसाठी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट खेळले आहे. हे खेळाडू जागतिक क्रिकेटच्या इतिहासात स्वतंत्र स्थान राखतात. तसं बघाल तर त्या खेळाडूंना असा निर्णय घेणे अतिशय कठीण असते, मात्र परिस्थिती व स्वतःच्या करिअरचा प्रश्न बघता ते असा निर्णय घेतात. आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटला १८७७ मध्ये सुरुवात झाल्यापासून विविध देशांच्या अनेक खेळाडू दोन वेगवेगळ्या देशांकडून, कसोटी, वनडे व टी२० प्रारूपात खेळले आहेत.
प्रारंभिक काळ : सन १८७७ – १९००
क्रिकेटच्या सुरुवातीच्या काळात घेतात.काही खेळाडूंनी ऑस्ट्रेलिया
आणि इंग्लंड, इंग्लंड आणि साऊथ आफ्रिका या संघांसाठी अनुभव सिद्ध केला.
ऑस्ट्रेलिया – इंग्लंड:
बिली मिडविन्टर, बिली मर्डोक, जे. जे. फेरिस, सॅमी वुड्स, अल्बर्ट ट्रॉट
इंग्लंड – दक्षिण आफ्रिका :
फ्रँक हिअर्न, फ्रँक मिशेल
या खेळाडूंच्या कारकिर्दीतून क्रिकेटच्या प्रारंभिक काळातील संघभावना आणि जागतिक गतिशीलता स्पष्ट दिसते.
भारत आणि पाकिस्तान संदर्भातील खेळाडू
विभाजनानंतर काही भारतीय खेळाडूंनी पाकिस्तानसाठी प्रतिनिधित्व केले, ज्यामुळे त्या काळातील सामाजिक आणि ऐतिहासिक परिस्थिती दिसून येते.
भारत – इंग्लंड: इफ्तिखार अली खान पटौदी
भारत – पाकिस्तान: गुल मोहम्मद, अब्दुल हफीज कार्डार, अमीर एलाई
या खेळाडूंच्या अनुभवातून दिसते की क्रिकेटचा इतिहास सामाजिक आणि ऐतिहासिक घटनांशी घट्ट जोडलेला आहे.
आधुनिक काळातील दोन देशांसाठी खेळलेले क्रिकेटपटू
आयसीसी नियमांनुसार आधुनिक काळात अनेक खेळाडूंनी दोन संघांसाठी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट खेळले. काही महत्त्वाचे उदाहरणे:
ऑस्ट्रेलिया – साऊथ आफ्रिका: केपलर वेस्सेल्स
ऑस्ट्रेलिया – न्यूझीलंड: ल्यूक रॉंची
इंग्लंड – झिंबाब्वे: गॅरी बॅलन्स
विंडीज – कॅनडा: अँडरसन कमिन्स
साऊथ आफ्रिका – नेदरलँड: रोएलॉफ व्हॅन डेर मर्वे
साऊथ आफ्रिका – स्कॉटलंड: डेविड व्हीज
आयर्लंड – इंग्लंड - ओएन मॉर्गन, बॉयड रँकन
विंडीज – अमेरिका : हायडन वाल्श जूनियर
नेदरलँड – ऑस्ट्रेलिया : डिर्क नॅन्स
हाँगकाँग – न्यूझीलंड : मार्क चॅपमन
इंग्लंड – स्कॉटलंड: गॅव्हिन हॅमिल्टन
झिंबाब्वे – काईमन आयलँड्स: ग्रेगरी स्ट्रायडम
अफगाणिस्तान – जर्मनी: इजातुल्लाह दावलतझई
कारणे आणि महत्त्व
व्यावसायिक संधी: काही देशांमध्ये करिअरची स्थिरता नाही; दुसऱ्या देशांत संधी जास्त मिळते.
नागरिकत्व आणि स्थलांतर: नागरिकत्व बदलल्याने खेळाडू दुसऱ्या देशासाठी खेळू शकतो.
वैयक्तिक परिस्थिती: कौटुंबिक आणि सामाजिक कारणांमुळे निर्णय बदलतो.
या खेळाडूंमुळे क्रिकेट जागतिक, विविध आणि अनुभवप्रधान खेळ बनला आहे. त्यांचा अनुभव युवा खेळाडूंना मार्गदर्शन आणि प्रेरणा देतो.
आयसीसीचा नियम
एका देशासाठी खेळल्यानंतर काही वर्ष प्रतीक्षेनंतर दुसऱ्या देशासाठी खेळता येतो.
सदसदस्य देश किंवा पूर्णवेळ सदस्य देशांमध्ये बदलासाठी आयसीसी नियमांचे पालन आवश्यक आहे.
या नियमांमुळे खेळाडूंच्या करिअरमध्ये स्थिरता आणि पारदर्शकता राखली जाते.
निष्कर्ष
सन १८७७ पासून आजपर्यंत अनेक खेळाडूंनी दोन देशांसाठी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट खेळले आहे.
प्रारंभिक काळातील ऑस्ट्रेलिया‑इंग्लंड आणि इंग्लंड‑साऊथ आफ्रिका खेळाडू
भारत‑पाकिस्तान संदर्भातील खेळाडू
आधुनिक काळातील सदसदस्य देश किंवा पूर्णवेळ सदस्य देशांचे खेळाडू
हे खेळाडू क्रिकेटच्या जागतिकतेचे, करिअरच्या संधींचे आणि राष्ट्रीय गौरवाचे प्रतीक आहेत. त्यांचे संघर्ष, कौशल्य आणि संघभावना क्रिकेटला जागतिक स्तरावर समृद्ध आणि ऐतिहासिक बनवतात.
@डॉ.दत्ता विघावे
क्रिकेट समिक्षक
मो. क्रं - ९०९६३७२०८२.
