भारतीय क्रिकेटमध्ये फिटनेसबाबत एक मोठा बदल करण्यात आला आहे. आता ब्रोंको टेस्ट हा वेगवान गोलंदाजांसाठी अनिवार्य फिटनेस मापदंड बनणार आहे. भारतीय संघाचे स्ट्रेंथ अँड कंडिशनिंग कोच एड्रियन ले रॉक्स यांच्या सूचनेनुसार हा उपक्रम राबविण्यात आला आहे. अलिकडेच असे दिसून आले आहे की भारतीय वेगवान गोलंदाज बऱ्याच काळापासून दुखापतींशी झुंजत आहेत. या वर्षी आयपीएलपूर्वी अनेक प्रमुख वेगवान गोलंदाजांना दुखापत झाली होती. आता त्यांचा स्टॅमिना वाढवण्यासाठी आणि त्यांना बराच काळ तंदुरुस्त ठेवण्यासाठी ही चाचणी अनिवार्य करण्यात आली आहे.
भविष्यात भारतीय क्रिकेटपटूंच्या तंदुरुस्तीसाठी हा एक कठीण मानक ठरेल. ब्रोंको कसोटी ही भारतीय क्रिकेटमध्ये तंदुरुस्तीच्या एका नवीन युगाची सुरुवात आहे. बोर्डाचे सध्याचे लक्ष वेगवान गोलंदाजांना केवळ मजबूतच नाही तर सतत धावण्यास आणि दीर्घकाळ टिकण्यास सक्षम बनवण्यावर आहे. या बदलामुळे भारतीय वेगवान गोलंदाजीचा हल्ला अधिक धारदार होईल आणि संघाला दीर्घ मालिकांमध्ये आघाडी मिळविण्यास मदत होईल.
अलीकडील पाच सामन्यांच्या कसोटी मालिकेत भारतीय गोलंदाजांचा तंदुरुस्ती हा चिंतेचा विषय होता. मोहम्मद सिराज हा सर्व सामने खेळणारा एकमेव गोलंदाज होता. जसप्रीत बुमराह आणि आकाश दीप यांना विश्रांती घ्यावी लागली. अर्शदीप सिंगलाही सराव सत्रादरम्यान दुखापत झाली. त्याच वेळी, दौऱ्यातील तिसऱ्या कसोटीदरम्यान बुमराहचाही वेग मंदावला. त्याचा वेग कमी झाला होता. अशा परिस्थितीत, प्रशिक्षक कर्मचाऱ्यांचा असा विश्वास आहे की खेळाडू जिममध्ये जास्त वेळ घालवत आहेत, तर खरे आव्हान मैदानावर सतत धावणे आणि डावामागून डाव टाकणे हे आहे. या चाचणीमुळे वेगवान गोलंदाज दीर्घकाळ थकवा न सहन करता त्यांचा गोलंदाजीचा वेग कायम ठेवू शकतील याची खात्री होईल.
ही चाचणी रग्बीमधून घेतली जाते आणि खेळाडूंची एरोबिक क्षमता आणि धावण्याची क्षमता तपासण्यासाठी डिझाइन केली जाते. यामध्ये, खेळाडूला एकाच सेटमध्ये २० मीटर, ४० मीटर आणि ६० मीटरचे शटल रन पूर्ण करावे लागतात. एकूण पाच सेट (१२०० मीटर) सतत म्हणजेच न थांबता पूर्ण करावे लागतात आणि यासाठी जास्तीत जास्त वेळ सहा मिनिटे निश्चित केला आहे. ही चाचणी आधीच अस्तित्वात असलेल्या यो-यो चाचणी आणि दोन किलोमीटर टाइम-ट्रायलच्या संयोगाने खेळाडूंच्या तंदुरुस्तीचे मूल्यांकन करेल.
ब्रोंको चाचणीपूर्वी, खेळाडूंना दोन किलोमीटर धावण्याचा टाइम-ट्रायल द्यावा लागला. वेगवान गोलंदाजांसाठी निश्चित केलेला बेंचमार्क आहे: आठ मिनिटे १५ सेकंद. त्याच वेळी, फलंदाज, यष्टीरक्षक आणि फिरकीपटूंसाठी बेंचमार्क आहे: ८ मिनिटे ३० सेकंद. म्हणजेच, या वेळेच्या आत दोन किमी धावणे ही चाचणी उत्तीर्ण होण्याची अट आहे.
आतापर्यंत, भारतीय संघाच्या फिटनेस चाचणीसाठी यो-यो चाचणी महत्त्वाची मानली जात होती. यामध्ये, खेळाडूंना २०-२० मीटर अंतरावर ठेवलेल्या मार्करमध्ये सतत धावावे लागते. प्रत्येक ४० मीटर धावल्यानंतर, १० सेकंदांचा ब्रेक असतो आणि वेग हळूहळू वाढतो. भारतीय संघासाठी किमान पातळी १७.१ निश्चित करण्यात आली होती. परंतु आता ब्रॉन्को चाचणीच्या आगमनाने, केवळ वेग किंवा चपळतेवर लक्ष केंद्रित केले जाणार नाही तर खेळाडूंच्या लांब अंतरापर्यंत धावण्याच्या क्षमतेवर आणि सहनशक्तीवर लक्ष केंद्रित केले जाईल. हे विशेषतः वेगवान गोलंदाजांसाठी अधिक कठीण ठरू शकते कारण त्यांना सामन्यात दीर्घ स्पेलसाठी वेगवान धावणेसह सतत गोलंदाजी करावी लागते. यो-यो चाचणीमध्ये स्प्रिंट फिटनेस मोजला जात होता, तर ब्रोंको चाचणीमध्ये खेळाडूंची मैदानावर टिकून राहण्याची आणि लांब अंतरापर्यंत धावण्याची क्षमता तपासली जाईल.
ले रॉक्सचा असा विश्वास आहे की वेगवान गोलंदाजी केवळ ताकदीवर आधारित नाही तर सहनशक्ती आणि एरोबिक सहनशक्तीवर देखील आधारित आहे. ब्रोंको चाचणी खेळाडूंना वारंवार धावण्याची आणि लवकर बरे होण्याची क्षमता विकसित करण्यास मदत करण्यासाठी डिझाइन केली आहे. यामुळे गोलंदाजांना खेळाच्या दबावाखालीही ऊर्जा पातळी राखण्यास मदत होईल. बीसीसीआयने आधीच त्यांच्या काही करारबद्ध खेळाडूंना बेंगळुरूमधील सेंटर ऑफ एक्सलन्स येथे ही चाचणी दिली आहे. खेळाडूंसाठी स्पष्ट फिटनेस मानक निश्चित करणे हे त्याचे मुख्य उद्दिष्ट आहे.
ले रॉक्स जूनमध्ये स्ट्रेंथ अँड कंडिशनिंग कोच म्हणून भारतीय संघात सामील झाले. त्यांनी जानेवारी २००२ ते मे २००३ पर्यंत भारतीय संघासोबत त्याच पदावर काम केले आहे. याशिवाय, त्यांनी क्रिकेट साउथ आफ्रिका आणि आयपीएल संघ कोलकाता नाईट रायडर्स आणि पंजाब किंग्जसोबत देखील काम केले आहे.
आता हि ब्रोंको टेस्ट भारतीय गोलंदाजांना सावरणार की बिथरवणार हे येणारा काळच ठरवील. मात्र बीसीसीआयने खास करून वेगवान गोलंदाजांच्या शारिरीक तंदुरूस्तीसाठी टाकलेले हे पाऊल निश्चितच स्पृहनिय असेच म्हणावे लागेल. पण त्यासाठी जलदगती गोलंदाजांनी योग्य सहकार्य करणे गरजेचे आहे.
@ डॉ.दत्ता विघावे
क्रिकेट समिक्षक
मो. क्रं - ९०९६३७२०८२
